Taal, vertalen, transliteratie

Wetende dat ik meerdere Nederlandse lezers heb en dat ons taalgebruik niet steeds gelijk loopt begon ik de blog post “Bricoleren” met volgende verklaring.

Ik ga het niet over biljarten hebben, wel over "inventief knutselen".

Op het bericht kwam een reactie van Peter, ik citeer:

Nou, ik kende de hele term niet, dus bedankt voor de uitleg.
En afgelopen weekend toch in Antwerpen geweest, maar blijkbaar onvoldoende om de taal op te pikken :)

Bij het zoeken op het internet vond ik niets in het Vlaams of Antwerps woordenboek, wel deze verklaring op woorden.org

bri - co` le - ren
(«Frans) (bricoleerde, h. gebricoleerd)
biljart over de band spelen; figuurlijk oneerlijk handelen, uitvluchten zoeken

maar dat was niet de uitleg die ik zocht.
Ik las ergens een reactie gericht aan iemand die deze verklaring gebruikte,

Verkeerd woordenboek, alhier wordt bricoleren gebruikt in de betekenis van “inventief knutselen”.

en had meteen mijn verklaring gevonden.
Een uitgebreider omschrijving staat op bricoleren.be en die past ook erg goed bij wat ik bedoelde.

Bricoleren is iets in elkaar steken of iets herstellen. Het heeft een lichte negatieve bijklank omdat het ook vaak bedoeld wordt als iets in elkaar steken of herstellen op een manier die niet de beste is of zonder de nodige vakkennis.
Toch is het woord niet negatief en zorgde het bijvoorbeeld voor de naam van een van de gekendste doe-het-zelf ketens in België
Bricoleren is ook een ideale hobby en het voordeel is dat je er nog iets aan hebt. Iets maken of herstellen kan ook interessant zijn voor het huishoudbudget daar je vaak in een doe-het-zelf met enkele spullen iets kan herstellen.

Maar dit is een blog over Thailand en de Thaise taal zorgt zo ook voor haar problemen.
We hadden het er al eens over op het  Thailand Isaan Forum en een groot deel van wat volgt was dus daar reeds te lezen.
Ik begon met de stelling dat de aandachtige lezer van dat forum ongetwijfeld reeds zou gemerkt hebben dat Videomaster en ikzelf vaak niet dezelfde “transliteratie” van de Thaise taal gebruiken.
Toch hebben we het (meestal) beide bij het rechte eind.
Hoe kan dat nu zal je als nuchtere westerling denken, simpel omdat er geen duidelijk en/of algemeen aanvaard systeem bestaat.
Er is wel een "Royal Thai General System" maar de mooie naam is duidelijk geen garantie om algemeen toegepast te worden.
Een (sterk) voorbeeld uit de familie.
De familienaam van mijn echtgenote is (was) Promjak, staat (stond) zo in haar paspoort.
Toen mijn schoonzus en haar dochter voor het eerst naar Nederland reisden haalden ze samen hun paspoort, mijn schoonzus heet Phromjak en haar dochter Promjak, twee op drie dezelfde transliteratie dat gaat nog.
De nieuwe Thaise identiteitskaarten dragen ook een transliteratie van de naam.
De oudste zoon noemt Prommajak, en de jongste dan weer Promgak, ID kaart natuurlijk in dezelfde Amphoe uitgereikt.

Hoe komen Videomaster en ik nu tot de verschillen?
Ik denk dat ikzelf Videomaster ooit in de richting van thai2english zette, en ook ik gebruik dit woordenboek nog steeds regelmatig.
Ik zoek echter graag bevestiging van de opgezochte informatie die ik gebruik, en kwam zo bij een ander woordenboek thai-language.
Dit woordenboek geeft, met de juiste instellingen, een duidelijke verwijzing naar het “Royal Thai General System” en zolang die transliteratie mij logisch lijkt tracht ik die te gebruiken.

Een vergissing die vele Vlamingen en Nederlanders maken is de transliteratie te beoordelen en gebruiken vanuit onze Nederlandse taal, dat gaat natuurlijk niet op.
De transliteratie is opgezet met een interpretatie vanuit het Engels en als we dat in het achterhoofd houden zijn we weer een stuk verder.
Ik herhaal hier ook de disclaimer die ik toen op het forum meegaf.

Al wat ik hier op het forum verkondig i.v.m. de Thaise taal is zonder wetenschappelijke basis maar gestoeld op eigen ervaring/interpretatie.
Ik studeerde geen Thais maar ken intussen een aantal Thaise (eerder Isan) woorden en uitdrukkingen en kan soms in gesprekken (over koetjes en kalfjes) de draad wel oppikken meer niet.
Zoals we weten is het Thai een tonentaal en hebben ze 44 letters en 15 accenten ter beschikking om hun gesproken taal neer te schrijven.
Daarmee leveren de meeste Thai reeds een gevecht en ik hoor maar al te vaak “zeg” het nog eens om te bepalen welk de juiste klank is die moet neergeschreven worden.

Ik citeer (vrij) de reactie van Videomaster op het bovenstaande:

Een tip voor toekomstige expat's is om door een officieel erkend vertaalbureel in Thailand een vertaling van je paspoort te laten maken, deze te laten legaliseren door het ministerie van buitenlandse zaken en meteen een aantal kopieën te maken.
Op deze wijze heb je een document in handen waarmee je er voor kan zorgen dat bij alle instanties in Thailand je naam hetzelfde geschreven staat.
Een lijst van erkende vertaalburelen kan je vinden op de je Ambassade.

Ik had hierop een kleine maar niet onbelangrijke aanvulling.

Ik zou er aan toevoegen van zelf het vertaalbureau op te zoeken, de namen die moeten vertaald worden enkele malen goed gearticuleerd uit te spreken, en de transliteratie door een Thai te laten uitspreken zoals hij ze leest. Als je het aan hun “gelezen” interpretatie overlaat zou je tot eerder komische toestanden kunnen komen.
Dit is wat wij destijds deden toen we trouwden en de nodige documenten verzamelden.
Het zijn die vertalingen (die ik vorig jaar om ze legaal te houden heb moeten laten herdoen) die wij in onze administratieve contacten blijven gebruiken.

Als je er ook nog eens rekening mee houd dat het dialect hier in Isan sterk afwijkt van het Thais en dikwijls aanleunt bij het Laotiaans (ze noemen het dialect dan ook vaak Lao-Isan) zal je begrijpen dat we het hier niet makkelijk hebben om de taal te leren.
Voor het Isan dialect hebben we daarenboven maar een beperkte woordenboek ter beschikking op Thai Language - Isaan Dialect
Dit alles maakt ook dat we het hier behoorlijk moeilijk hebben om typisch Thaise laat staan Isan zaken op het internet te zoeken.
Gezien de meerdere mogelijkheden om “ongeveer gelijke” klanken neer te schrijven krijg je al gauw problemen om iets in woordenboeken, Google, of Wikipedia te vinden.
Het zijn vaak enorme omwegen of stom geluk die je dan toch op de juiste plaats brengen.